Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Ἀλέξανδρος (19.1-77.8)


[19.1] Ἔτι δὲ μᾶλλον ἐθάρρησε καταγνοὺς δειλίαν Ἀλεξάνδρου, πολὺν χρόνον ἐν Κιλικίᾳ διατρίψαντος. [19.2] ἦν δ᾽ ἡ διατριβὴ διὰ νόσον, ἣν οἱ μὲν ἐκ κόπων, οἱ δ᾽ ἐν τῷ τοῦ Κύδνου ῥεύματι λουσαμένῳ ‹καὶ› καταπαγέντι προσπεσεῖν λέγουσι. [19.3] τῶν μὲν οὖν ἄλλων ἰατρῶν οὐδεὶς ἐθάρρει βοηθεῖν, ἀλλὰ τὸν κίνδυνον οἰόμενοι πάσης ἰσχυρότερον εἶναι βοηθείας, ἐφοβοῦντο τὴν ἐκ τοῦ σφαλῆναι διαβολὴν πρὸς τοὺς Μακεδόνας· [19.4] Φίλιππος δ᾽ ὁ Ἀκαρνὰν μοχθηρὰ μὲν ἑώρα τὰ περὶ αὐτὸν ὄντα, τῇ δὲ φιλίᾳ πιστεύων, καὶ δεινὸν ἡγούμενος εἰ κινδυνεύοντι μὴ συγκινδυνεύσει, μέχρι τῆς ἐσχάτης πείρας βοηθῶν καὶ παραβαλλόμενος, ἐπεχείρησε φαρμακείᾳ καὶ συνέπεισεν αὐτὸν ὑπομεῖναι καὶ πιεῖν, σπεύδοντα ῥωσθῆναι πρὸς τὸν πόλεμον. [19.5] ἐν τούτῳ δὲ Παρμενίων ἔπεμψεν ἐπιστολὴν ἀπὸ στρατοπέδου, διακελευόμενος αὐτῷ φυλάξασθαι τὸν Φίλιππον, ὡς ὑπὸ Δαρείου πεπεισμένον ἐπὶ δωρεαῖς μεγάλαις καὶ γάμῳ θυγατρὸς ἀνελεῖν Ἀλέξανδρον. ὁ δὲ τὴν ἐπιστολὴν ἀναγνοὺς καὶ μηδενὶ δείξας τῶν φίλων ὑπὸ τὸ προσκεφάλαιον ὑπέθηκεν. [19.6] ὡς δὲ τοῦ καιροῦ παρόντος εἰσῆλθε μετὰ τῶν ἑταίρων ὁ Φίλιππος, τὸ φάρμακον ἐν κύλικι κομίζων, ἐκείνῳ μὲν ἐπέδωκε τὴν ἐπιστολήν, αὐτὸς δὲ τὸ φάρμακον ἐδέξατο προθύμως καὶ ἀνυπόπτως, [19.7] ὥστε θαυμαστὴν καὶ θεατρικὴν τὴν ὄψιν εἶναι, τοῦ μὲν ἀναγινώσκοντος, τοῦ δὲ πίνοντος, εἶθ᾽ ἅμα πρὸς ἀλλήλους ἀποβλεπόντων οὐχ ὁμοίως, ἀλλὰ τοῦ μὲν Ἀλεξάνδρου φαιδρῷ τῷ προσώπῳ καὶ διακεχυμένῳ τὴν πρὸς τὸν Φίλιππον εὐμένειαν καὶ πίστιν ἀποφαίνοντος, [19.8] ἐκείνου δὲ πρὸς τὴν διαβολὴν ἐξισταμένου, καὶ ποτὲ μὲν θεοκλυτοῦντος καὶ πρὸς τὸν οὐρανὸν ἀνατείνοντος τὰς χεῖρας, ποτὲ δὲ τῇ κλίνῃ περιπίπτοντος καὶ παρακαλοῦντος τὸν Ἀλέξανδρον εὐθυμεῖν καὶ προσέχειν αὐτῷ. [19.9] τὸ γὰρ φάρμακον ἐν ἀρχῇ κρατῆσαν τοῦ σώματος οἷον ἀπέωσε καὶ κατέδυσεν εἰς βάθος τὴν δύναμιν, ὥστε καὶ φωνὴν ἐπιλιπεῖν καὶ τὰ περὶ τὴν αἴσθησιν ἀσαφῆ καὶ μικρὰ κομιδῇ γενέσθαι, λιποθυμίας ἐπιπεσούσης. [19.10] οὐ μὴν ἀλλὰ ταχέως ἀναληφθεὶς ὑπὸ τοῦ Φιλίππου καὶ ῥαΐσας, αὑτὸν ἐπέδειξε τοῖς Μακεδόσιν· οὐ γὰρ ἐπαύοντο πρὶν ἰδεῖν τὸν Ἀλέξανδρον ἀθυμοῦντες.


[19.1] Ο Δαρείος ενθαρρύνθηκε ακόμη περισσότερο, επειδή καταλόγισε δειλία στον Αλέξανδρο για την επί πολύν χρόνο καθυστέρησή του στην Κιλικία. [19.2] Η καθυστέρηση όμως αυτή οφειλόταν σε αρρώστια, για την οποία άλλοι λένε ότι προήλθε από κούραση, άλλοι πάλι ότι προσβλήθηκε επειδή λούστηκε στα παγωμένα νερά του Κύδνου. [19.3] Κανένας γενικά γιατρός δεν τολμούσε να του προσφέρει βοήθεια, αλλά νομίζοντας ότι ο κίνδυνος ήταν μεγαλύτερος από κάθε παροχή βοήθειας, φοβούνταν μήπως, αν αποτύχαιναν, κατηγορούνταν από τους Μακεδόνες. [19.4] Ο Φίλιππος όμως ο Ακαρνάνας έβλεπε ότι η κατάσταση της υγείας του ήταν άσχημη· έτσι, βασιζόμενος στη φιλία του με τον Αλέξανδρο και θεωρώντας απαράδεκτο εάν δεν συμμεριζόταν τον κίνδυνο με τον Αλέξανδρο βοηθώντας τον με όλες τις γνώσεις του και στέκοντας στο πλευρό του, ετοίμασε φάρμακο και, καθώς εκείνος βιαζόταν να γίνει καλά για τον πόλεμο, κατόρθωσε να τον πείσει να το ανεχθεί και να το πιει. [19.5] Στο μεταξύ, του έστειλε γράμμα ο Παρμενίων από το στρατόπεδο, συνιστώντας του να προφυλαχθεί από τον Φίλιππο, επειδή τάχα είχε εξαγοραστεί από τον Δαρείο να σκοτώσει τον Αλέξανδρο, με αντάλλαγμα μεγάλες δωρεές και γάμο με την κόρη του. Ο βασιλιάς, αφού διάβασε το γράμμα, το έβαλε κάτω από το μαξιλάρι του χωρίς να το δείξει σε κανέναν από τους φίλους του. [19.6] Και όταν ήρθε η στιγμή και μπήκε μέσα με τους φίλους του βασιλιά ο Φίλιππος, φέρνοντας το φάρμακο μέσα σε μια κύλικα, ο Αλέξανδρος του έδωσε το γράμμα, ενώ ο ίδιος πήρε το φάρμακο χωρίς κανένα δισταγμό και καμιάν υποψία. [19.7] Το αποτέλεσμα ήταν να παρουσιαστεί ένα θέαμα παράξενο σαν σε θέατρο, ο ένας να διαβάζει και ο άλλος να πίνει. Έπειτα αλληλοκοιτάχτηκαν, όχι όμως με τον ίδιο τρόπο· ο Αλέξανδρος με πρόσωπο χαρούμενο που έδειχνε προς όλους την εύνοια και εμπιστοσύνη του προς τον Φίλιππο, [19.8] εκείνος ξαφνιασμένος από τη συκοφαντία και τη μια επικαλούμενος τους θεούς και σηκώνοντας τα χέρια στον ουρανό, την άλλη πέφτοντας στο κρεβάτι και ζητώντας από τον Αλέξανδρο να διατηρήσει την καλή του διάθεση και να στηρίζεται σ᾽ αυτόν. [19.9] Γιατί στην αρχή το φάρμακο επέδρασε δυνατά στο σώμα, σαν να ώθησε μακριά και έσβησε εντελώς τη δύναμή του, ώστε να χαθεί η φωνή του και οι αισθήσεις του γενικά να μη λειτουργούν, αφού λιποθύμησε. [19.10] Αλλά με τη βοήθεια του Φιλίππου συνήλθε γρήγορα και, αφού έγινε καλά, παρουσιάστηκε στους Μακεδόνες, οι οποίοι δεν έπαυσαν να ανησυχούν πριν να τον δουν.