Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Περικλῆς (19.1-20.4)


[19.1] Τῶν δὲ στρατηγιῶν ἠγαπήθη μὲν ἡ περὶ Χερρόνησον αὐτοῦ μάλιστα, σωτήριος γενομένη τοῖς αὐτόθι κατοικοῦσι τῶν Ἑλλήνων· οὐ γὰρ μόνον ἐποίκους Ἀθηναίων χιλίους κομίσας ἔρρωσεν εὐανδρίᾳ τὰς πόλεις, ἀλλὰ καὶ τὸν αὐχένα διαζώσας ἐρύμασι καὶ προβλήμασιν ἐκ θαλάττης εἰς θάλατταν, ἀπετείχισε τὰς καταδρομὰς τῶν Θρᾳκῶν περικεχυμένων τῇ Χερρονήσῳ, καὶ πόλεμον ἐνδελεχῆ καὶ βαρὺν ἐξέκλεισεν, ᾧ συνείχετο πάντα τὸν χρόνον ἡ χώρα, βαρβαρικαῖς ἀναμεμειγμένη γειτνιάσεσι καὶ γέμουσα λῃστηρίων ὁμόρων καὶ συνοίκων. [19.2] ἐθαυμάσθη δὲ καὶ διεβοήθη πρὸς τοὺς ἐκτὸς ἀνθρώπους περιπλεύσας Πελοπόννησον, ἐκ Πηγῶν τῆς Μεγαρικῆς ἀναχθεὶς ἑκατὸν τριήρεσιν. οὐ γὰρ μόνον ἐπόρθησε τῆς παραλίας πολλὴν ὡς Τολμίδης πρότερον, ἀλλὰ καὶ πόρρω θαλάττης προελθὼν τοῖς ἀπὸ τῶν νεῶν ὁπλίταις, τοὺς μὲν ἄλλους εἰς τὰ τείχη συνέστειλε δείσαντας αὐτοῦ τὴν ἔφοδον, ἐν δὲ Νεμέᾳ Σικυωνίους ὑποστάντας καὶ συνάψαντας μάχην κατὰ κράτος τρεψάμενος, ἔστησε τρόπαιον. [19.3] ἐκ δ᾽ Ἀχαΐας φίλης οὔσης στρατιώτας ἀναλαβὼν εἰς τὰς τριήρεις, ἐπὶ τὴν ἀντιπέρας ἤπειρον ἐκομίσθη τῷ στόλῳ, καὶ παραπλεύσας τὸν Ἀχελῷον Ἀκαρνανίαν κατέδραμε καὶ κατέκλεισεν Οἰνιάδας εἰς τὸ τεῖχος, καὶ τεμὼν τὴν γῆν καὶ κακώσας, ἀπῆρεν ἐπ᾽ οἴκου, φοβερὸς μὲν φανεὶς τοῖς πολεμίοις, ἀσφαλὴς δὲ καὶ δραστήριος τοῖς πολίταις. οὐδὲν γὰρ οὐδ᾽ ἀπὸ τύχης πρόσκρουσμα συνέβη περὶ τοὺς στρατευομένους.
[20.1] Εἰς δὲ τὸν Πόντον εἰσπλεύσας στόλῳ μεγάλῳ καὶ κεκοσμημένῳ λαμπρῶς, ταῖς μὲν Ἑλληνίσι πόλεσιν ὧν ἐδέοντο διεπράξατο καὶ προσηνέχθη φιλανθρώπως, τοῖς δὲ περιοικοῦσι βαρβάροις ἔθνεσι καὶ βασιλεῦσιν αὐτῶν καὶ δυνάσταις ἐπεδείξατο μὲν τῆς δυνάμεως τὸ μέγεθος καὶ τὴν ἄδειαν καὶ τὸ θάρσος, ᾗ βούλοιντο πλεόντων καὶ πᾶσαν ὑφ᾽ αὑτοῖς πεποιημένων τὴν θάλασσαν, Σινωπεῦσι δὲ τρισκαίδεκα ναῦς ἀπέλιπε μετὰ Λαμάχου καὶ στρατιώτας ἐπὶ Τιμησίλεων τύραννον. [20.2] ἐκπεσόντος δὲ τούτου καὶ τῶν ἑταίρων, ἐψηφίσατο πλεῖν εἰς Σινώπην Ἀθηναίων ἐθελοντὰς ἑξακοσίους καὶ συγκατοικεῖν Σινωπεῦσι, νειμαμένους οἰκίας καὶ χώραν ἣν πρότερον οἱ τύραννοι κατεῖχον. [20.3] τἆλλα δ᾽ οὐ συνεχώρει ταῖς ὁρμαῖς τῶν πολιτῶν οὐδὲ συνεξέπιπτεν, ὑπὸ ῥώμης καὶ τύχης τοσαύτης ἐπαιρομένων Αἰγύπτου τε πάλιν ἀντιλαμβάνεσθαι καὶ κινεῖν τῆς βασιλέως ἀρχῆς τὰ πρὸς θαλάσσῃ. [20.4] πολλοὺς δὲ καὶ Σικελίας ὁ δύσερως ἐκεῖνος ἤδη καὶ δύσποτμος ἔρως εἶχεν, ὃν ὕστερον ἐξέκαυσαν οἱ περὶ τὸν Ἀλκιβιάδην ῥήτορες. ἦν δὲ καὶ Τυρρηνία καὶ Καρχηδὼν ἐνίοις ὄνειρος, οὐκ ἀπ᾽ ἐλπίδος διὰ τὸ μέγεθος τῆς ὑποκειμένης ἡγεμονίας καὶ τὴν εὔροιαν τῶν πραγμάτων.


Εκστρατείες στη Χερρόνησο και Πελοπόννησο
[19.1] Από όλες τις στρατηγικές του επιχειρήσεις περισσότερο εκτιμήθηκε η εκστραττία του στη Χερρόνησο, γιατί υπήρξε σωτήρια για τους Έλληνες που κατοικούσαν εκεί. Όχι μόνο έφερε χίλιους Αθηναίους εποίκους και με τους γενναίους αυτούς άντρες δυνάμωσε τις εκεί πόλεις, αλλά και τον ισθμό τον έζωσε με οχυρώματα και με προμαχώνες από τη μια θάλασσα στη άλλη. Έτσι εμπόδισε με το τείχος αυτό τις επιδρομές των Θρακών που είχαν ξεχυθεί γύρω από τη Χερρόνησο και έδωσε τέλος στο αδιάκοπο και σκληρό πόλεμο που ταλαιπωρούσε διαρκώς αυτή τη χώρα, γιατί γειτόνευε με βαρβάρους και ήταν γεμάτη από ληστές και των γειτονικών χωρών και ντόπιους.
[19.2] Επίσης θαυμάστηκε και διαλαλήθηκε από τους άλλους Έλληνες η ναυτική του εκστρατεία στα παράλια της Πελοποννήσου, που την επιχείρησε ξεκινώντας από τις Πηγές της Μεγαρικής με εκατό πλοία. Όχι μόνο λεηλάτησε πολλά παραλιακά μέρη, όπως έκαμε πριν ο Τολμίδης, αλλά προχώρησε και μακριά από τη θάλασσα, προς το εσωτερικό, με τους οπλίτες που είχε μαζί του στα πλοία. Πολλούς κατοίκους τους ανάγκασε να κλειστούν στα τείχη, γιατί φοβήθηκαν την έφοδό του. Στη Νεμέα όμως οι Σικυώνιοι του έφεραν αντίσταση, αλλά στη μάχη που έγινε εκεί ο Περικλής τους έτρεψε σε φυγή και έστησε τρόπαιο.
[19.3] Έπειτα, αφού πήρε και άλλους στρατιώτες από την Αχαΐα που ήταν χώρα φιλική και τους επιβίβασε στα πλοία, τράβηξε προς την απέναντι περιοχή με το στόλο του. Πλέοντας γύρω από τον Αχελώο επιχείρησε επιδρομή στη Ακαρνανία,έκλεισε τους Οινιάδες στα τείχη τους, λεηλάτησε τη χώρα, τους έφερε μεγάλες ζημιές, και γύρισε στην Αθήνα. Έτσι έδειξε πόσο φοβερός ήταν στους εχθρούς και πόσο προνοούσε αλάθευτα και ενεργούσε αποτελεσματικά για τους συμπολίτες του. Γιατί, πράγματι, σ᾽ αυτή την εκστρατεία δεν τους βρήκε κανένα δυσάρεστο ούτε κατά τύχη ακόμη.

Εκστρατεία στον Εύξεινο Πόντο. Παράτολμα σχέδια
[20.1] Έπειτα ξεκίνησε για τον Εύξεινο Πόντο με στόλο μεγάλο και λαμπρά εξοπλισμένο. Εκεί κατόρθωσε να κάμει όλα όσα είχαν ανάγκη οι ελληνικές πόλεις και φέρθηκε προς αυτές με στοργή. Στα γύρω βαρβαρικά έθνη και στους βασιλείς και δυνάστες τους έδειξε τη μεγάλη δύναμη, την αφοβία και το θάρρος που είχαν οι Αθηναίοι να πλέουν όπου ήθελαν και να είναι κύριοι σε όλη τη θάλασσα. Στους κατοίκους της Σινώπης άφησε δεκατρία πλοία μαζί με τον Αθηναίο στρατηγό Λάμαχο και στρατιώτες, για να πολεμήσουν τον τύραννο Τιμησίλαο. [20.2] Και όταν ο τύραννος αυτός και οι οπαδοί του διώχτηκαν, ο Περικλής υπόβαλε ψήφισμα που εγκρίθηκε από την εκκλησία του δήμου να πάνε στη Σινώπη εξακόσιοι Αθηναίοι, όποιοι ήθελαν, για να κατοικήσουν εκεί μαζί με τους Σινωπείς, αφού μοιράσουν μεταξύ τους τα σπίτια και τη γη που είχαν πριν οι τύραννοι.
[20.3] Στις άλλες όμως απαιτήσεις των συμπολιτών του ο Περικλής δεν υποχωρούσε και δεν άφησε να τον παρασύρουν οι Αθηναίοι, όταν με το θάρρος που τους έδινε η δύναμή τους και η τόση επιτυχία τους ζητούσαν με επιμονή να αρχίσουν πάλι τις επιχειρήσεις στην Αίγυπτο και να ξεσηκώσουν σε αποστασία τα παραθαλάσσια μέρη του περσικού κράτους. [20.4] Πολλοί μάλιστα είχαν την επιθυμία να ξεκινήσουν για τη Σικελία, επιθυμία ολέθρια και απαίσια, που αργότερα κατάφεραν να την ξανανάψουν ο Αλκιβιάδης και οι πολιτικοί φίλοι του. Ακόμη και την Τυρρηνία και την Καρχηδόνα ονειρεύονταν μερικοί, με την ελπίδα που τους γεννούσε το μέγεθος της ηγεμονίας που είχαν ήδη αποχτήσει και η επιτυχία των πραγμάτων.