Εξώφυλλο

Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός

Ελληνιστική Γραμματεία

της Εβίνας Σιστάκου

3.3. Φλύακες

Φλύακες ονομάζεται ένα είδος κωμικής τραγωδίας (εναλλακτικά ἱλαροτραγῳδία) το οποίο άνθησε στις ελληνικές αποικίες της Κάτω Ιταλίας κατά τον 4ο αι. π.Χ. Οι φλύακες αποτελούσαν παρωδίες μυθολογικών θεμάτων, με έντονο το στοιχείο της καρικατούρας και του μπουρλέσκ, και με χαρακτήρες προερχόμενους τόσο από τον ελληνικό μύθο όσο και από την κωμωδία. Σε μεγάλο βαθμό οι ιλαροτραγωδίες αυτές ήταν αυτοσχεδιαστικές και είτε είχαν μυθολογικό θέμα είτε πραγματεύονταν σκηνές από την καθημερινή ζωή.

Πληροφορίες σχετικά με τους φλύακες και τον τρόπο παράστασής τους αντλούμε από κατωϊταλικά αγγεία. Ο σημαντικότερος ποιητής φλυάκων είναι ο Ρίνθων από τον Τάραντα (ή κατά μια άλλη εκδοχή από τις Συρακούσες), ο οποίος τελειοποίησε καλλιτεχνικά ένα αρχικά χοντροκομμένο λαϊκό είδος. Από τις μαρτυρίες σχετικά με το έργο του φαίνεται ότι παρουσίαζε παρωδίες τραγωδιών κυρίως του Ευριπίδη. Η επιγραμματοποιός Νοσσίς έγραψε έναν επιτάφιο για τον Ρίνθωνα και τους εκλεπτυσμένους του φλύακες (Νοσσίς Α.Π. 7.414 μετάφραση Ε. Σιστάκου):

Καθώς με προσπερνάς γέλασε δυνατά και πες μια καλή κουβέντα για μένα. Είμαι ο Ρίνθων από τις Συρακούσες, ένα μικρό αηδόνι των Μουσών∙ μα από τις τραγικές φάρσες έδρεψα το δικό μου στεφάνι κισσού.

Το είδος είχε μεγάλη απήχηση στην Καμπανία κατά τον 3ο αι. και ήταν το πρότυπο για την ατελλανή φάρσα η οποία βασιζόταν σε στερεοτυπικούς χαρακτήρες. Μέσω της ατελλανής φάρσας οι φλύακες αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης και για τον Ρωμαίο κωμωδιογράφο Πλαύτο.