Α2.2.2. Τιμή και ήθος του ιλιαδικού πολέμου

Μολονότι η Ιλιάδα συντίθεται από σειρά μαχών, δεν είναι, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, "έπος πολεμικό". Μολονότι η Ιλιάδα ασχολείται επίμονα με την πολεμική δραστηριότητα εξεχόντων ηρώων, δεν είναι, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, "έπος ηρωικό". Σε κανένα σημείο της Ιλιάδας ο πόλεμος ως φονικό δεν καταφάσκεται (βλ. και όσα σχετικά λέει ο Δίας στον Άρη στους στ. 888-891 της πέμπτης ραψωδίας: «Από όλους τους θεούς του Ολύμπου μού είσαι ο μισητότερος· γιατί παντοτινές αγάπες σου μένουν: η έρις, ο πόλεμος και οι μάχες»).

Ο ιλιαδικός πόλεμος γενικά χαρακτηρίζεται στο έπος ως πόνος, μόχθος δηλαδή και δοκιμασία για τους ήρωες, οι οποίοι στο πλαίσιό του συνειδητοποιούν τη θνητή τους φύση και την αλλαγή των ανθρωπίνων πραγμάτων, σε αντίθεση προς τη φύση και τη μοίρα των θεών (βλ. όσα σχετικώς λέει ο Αχιλλέας στον Πρίαμο στους στ. 517-551 της εικοστής τέταρτης ραψωδίας).

Ασφαλώς η Ιλιάδα δεν μοιάζει, πολύ περισσότερο δεν ταυτίζεται, με τα αντιπολεμικά και αντιηρωικά μυθιστορήματα του αιώνα μας, δικά μας και ξένα. Η κριτική του πολέμου γίνεται από τον ποιητή της Ιλιάδας με τέτοιον τρόπο, ώστε τελικά να μην αναιρείται αυτό που ονομάζουμε σήμερα "ήθος ηρωικό" και στην ομηρική γλώσσα λέγεται κλέος. Μολονότι ο ιλιαδικός πόλεμος στο σύνολό του προβάλλεται ως φαινόμενο παθολογικό και μολονότι το αμοιβαίο φονικό καταδικάζεται, στο πλαίσιο, εντούτοις, του αναγκαίου αυτού κακού, οι άνθρωποι καλούνται να δείξουν την αρετή τους. Που σημαίνει: την ανδρεία τους, δηλαδή συγχρόνως τη γενναιότητα και τη γενναιοφροσύνη τους.