Εξώφυλλο

Ανθολογίες

Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

των Θ.Κ. Στεφανόπουλου, Στ. Τσιτσιρίδη, Λ. Αντζουλή, Γ. Κριτσέλη

ΙΠΠΩΝΑΞ

22. – «Ἐπῳδοὶ» (Απόσπασμα 115, 4-16 West)

Το κείμενο ανήκει στις λεγόμενες επωδούς. Έτσι ονομάζονται τα ποιήματα του Αρχίλοχου και του Ιππώνακτα που απαρτίζονται από μικρές "στροφές" δύο ή τριών "στίχων", από τους οποίους ο πρώτος κατά κανόνα είναι ή δακτυλικός εξάμετρος (το μέτρο του έπους) ή ιαμβικός τρίμετρος (το κύριο μέτρο του δράματος), ενώ ο δεύτερος και ο τρίτος (είναι μικρότεροι δακτυλικοί ή ιαμβικοί "στίχοι". Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο πρώτος στίχος της "στροφής" είναι ιαμβικός τρίμετρος και ο δεύτερος ημιεπές (το πρώτο ημιστίχιο του δακτυλικού εξαμέτρου).

Οι σωζόμενοι στίχοι είναι οι τελευταίοι του ποιήματος, που κάποιοι μελετητές, παραπέμποντας, μεταξύ άλλων, και στη σφοδρότητα της επίθεσης, το αποδίδουν στον Αρχίλοχο, ενώ άλλοι στον Ιππώνακτα. Ολόκληρο το απόσπασμα είναι μιαφοβερή κατάρα, που εκφέρεται από τον ποιητή (ή άλλο πρόσωπο) εναντίον κάποιου ο οποίος, ενώ πριν ήταν φίλος του, πάτησε τον όρκο και τον αδίκησε. «Και αυτό το ποίημα είναι μια αντίδραση για κάτι που δεν έγινε σύμφωνα με την επιθυμία του ποιητή· αλλά το πληγωμένο αίσθημα ξεπερνά τον απλό υποκειμενισμό: δεν είναι μόνο η φιλία που πληγώνεται, αλλά το αίσθημα δικαιοσύνης. Όπως η αγάπη, έτσι και η δικαιοσύνη δεν εξαρτάται από όρους· απαιτεί μάλιστα σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό να είναι υπερπροσωπική και θεϊκή» (B.Snell).

κύμ[ατι] πλα[ζόμ]ενος̣·
5 κἀν Σαλμυδ[ησσ]ῷ γυμνὸν εὐφρονε̣ . [
Θρήϊκες ἀκρό[κ]ομοι
λάβοιεν —ἔνθα πόλλ᾽ ἀναπλήσει κακὰ
δούλιον ἄρτον ἔδων—
ῥίγει πεπηγότ᾽ αὐτόν· ἐκ δὲ τοῦ χνόου
10 φυκία πόλλ᾽ ἐπέ̣χοι,
κροτέοι δ᾽ ὀδόν̣τας, ὡς [κ]ύ̣ων ἐπὶ στόμα
κείμενος ἀκρασίῃ
ἄκρον παρὰ ῥηγμῖνα κυμα….δ̣ο̣υ̣·
ταῦτ᾽ ἐθέλοιμ᾽ ἂ̣ν ἰδεῖ̣ν,
15 ὅς μ᾽ ἠδίκησε, λ̣[ὰ]ξ δ᾽ ἐπ᾽ ὁρκίοις ἔβη,
τὸ πρὶν ἑταῖρος [ἐ]ών.

Και οι Θράκες με τις κοτσίδες στην κορφή

καλώς να τον δεχτούνε στη Σαλμυδησσό1 γυμνό5

-όπου έχει να πιει πολλά φαρμάκια

τρώγοντας το ψωμί του σκλάβου-

να έχει παγώσει από το σύγκρυο

και ο αφρός της θάλασσας ν᾽ αδειάζει απάνω του σωρό τα φύκια·10

να κείτεται πεσμένος ταπίστομα

σαν το σκυλί,

στην άκρη του γιαλού να σκάει το κύμα και να τον σκεπάζει.

Έτσι θα ᾽θελα να ᾽βλεπα

εκείνον που με αδίκησε,15

που ποδοπάτησε τον όρκο,

κι ας ήταν μέχρι τότε φίλος μου.

 

(μετάφραση Θ. Κ. Στεφανόπουλος)

 

1 Θρακική πόλη στον Εύξεινο πόντο. Η περιοχή ήταν ιδιαιτέρως επικίνδυνη για τους ναυτικούς.